طراحی تکلیف خلاقانه و دلایل انجام ندادن تکلیف توسط دانش اموزان

تکلیف به دوران خاصی تعلق ندارد.از همان زمانی که بچه ها تمرینات درسی خود را روی لوح کوچک سنگی انجام می دادندتا به امروز که در اغلب موارد کاغذ های سفید و رنگارنگ وسیله انجام این وظیفه ی آموزشی هستند. 

قدمت تحقیق درباره ی تکلیف خصوصا تکلیف شب به سال 1842 ،وقدمت تجربی در این باره به سال 1904 میلادی باز می گردد.بررسی تکلیف شب نشان می دهد مفاهیم وهدف های  محوری در امر تکلیف شب ،در بستر فرایند و روند تاریخی متاثر از عوامل فرهنگی ،اجتماعی ،سیاسی،اقتصادی و فناورانه بودهو در اوایل دهه ی 60میلادی به منظور کسب دانش بیشتر و تبلیغ قرار گرفته است.این طرز تلقی  در اوایل دهه ی 1990چرخش آموزشی پیدا کرد تا جایی که از آن به عنوان پشتوانه و تقویت یادگیری ،عامل فعالیت آموزشی و ایجاد تجربه ی مفید و با معنا و یا هر دو یاد شده است.

دلایل انجام ندادن تکلیف توسط کودکان

دانش آموزان به دلایل متعددی ممکن است از انجام تکالیف امتناع ورزندکه

این دلایل را می توان به شرح زیر برشمرد: 

·        دانش آموزان درس جدید را یاد نگرفته باشد.

·   مستعد بودن دانش آموز و نیاز او به تمرین کمتر ،ممکن است او را از انجام تکالیف فردی و تکراری خسته و آزرده کند.

·        حجم تکالیف با توانایی دانش آموز تناسب نداشته باشد.

·        تکالیف یکنواخت و تکراری باشد.

·         

این دلایل ممکن است باعث شوند دانش آموز تکلیفش را انجام ندهد.معلمان هوشیار ،در برخورد با بی مسئولیتی دانش آموز،به جای داد و بی داد و فریاد کشیدن بر سرش،توبیخ یا جریمه ی او،احضار والدینش به مدرسه و برخوردهایی از این قبیل که همه ی آن ها جنبه ی تنبیهی دارند و بی مسئو لیتی کودک را در انجام تکلیف بیشتر میکنند،شیوه های موثر دیگری اتخاذ می کنند،از جمله ی این که به جای انتقاد از دانش آموز به بررسی مشکل می پردازند.

معلم می تواند از طریق تاکید بر جنبه های مثبت توانایی های دانش آموز ،او را به رفع نقاط ضعفش تشویق کند.متاسفانه در اغلب موارد ،نقاط منفی و ضعف دانش آموز مورد تذکر و سرزنش قرار می گیرند و به تحسین نقاط مثبت او کمتر توجه می شود.در حالی که نتایج تقویت موارد مثبت و تشویق کودک به مراتب بیشتر و بهتر از تنبیه و تحقیر است. 

بر چسب زدن و نامیدن کودک با القاب توهین آمیز مانع رشد توانایی هایش می شود و اعتماد او را از بین می برد چرا که قسمتی از شخصیت کودک بر اساس قضا وتها و پیشگویی های دیگران به خصوص معلم شکل می گیرد 

حال با توجه به مشکلاتی که پیش روی این دانش اموزان قرار داردفباید سعی کنیم تکالیفی به دانش آموزان بگویم که اولا خسته آور نباشد و ثانیا قوه تخیل و خلاقیت دانش آموزان را بالا ببرد.این امر نیاز به طراحی دقیق تکالیفی است که به  دانش آموزان داده می شود.از این جهت این تکالیف را به صورت زیر می توان دسته بندی کرد.

تکالیف گروهی 

درباره ی این که چه نوع تکالیفی برای همکاری گروهی مناسب ترند بسیار کم مطرح شده و اگر گاهی هم آورده شده که کار گروهی را باید بصورت مرحله ای انجام دادو به تدریج از فعالیتهای ساده و کوتاهی که دامنه ی محدودی دارند(نظیر بازی با لغات و حل معما)به سمت فعالیتهای کلی تری از نوع حل مساله پیش رفت.

تکالیفی که در اینجا آورده می شود به صورت انفرادی مطرح می شود و می توان به صورت گروهی نیز در آورد:

1-کار انفرادی در زمینه ی یکسان با هدف بدست آوردن نتایج انفرادی

گرچه این فعالیت به ظاهر انفرادی مشاهده می شود و به همکاری گروهی شباهتی ندارد،با این وجود کودکانی که در یک گروه قرار می گیرنددر زمینه ی تکلیف واحدی فعالیت می کنندو می توانند تجربیات فردی را مطرح نمایندو بر علایق و انگیزش یکدیگر تاثیر بگذارند.

نوشتن داستان-کارعملی در زمینه ی ریاضیات(ساختن مکعب،ساختن ترازو و...)معنای لغات،جمله سازی و ...

2-کار فردی در زمینه ی عوامل کنار گذاشتنی با هدف به دست آوردن نتیجه مشترک

در این فعالیت هر یک از کودکان یک قسمت از فعالیت را انام می دهند .اگر یکی از اعضای گروه نتواند از عهده ی وظیفه ی خود بر آید نمی توانند به نتیجه ی گروهی دست یابند(مانند تکه های پازل) به این ترتیب همکاری نیز مانند نقش فردی اعضای گروه در داخل ساختار تکلیف جای دارد. 

کارهایی از قبیل تهیه ی روزنامه دیواری-تهیه ی مجموعه ای از چند شیئ در یک ریاضی که بصورت عملی انجام می شود.

3-فعالیت مشترک در زمینه ی تکلیفی واحد با هدف بدست آوردن نتیجه ای مشترک(بحث و گفت و گو)

از آن جا که در چنین تکالیفی تمامی گروه باید به نتیجه ی جمعی برسشند لازم است کودکان با یکدیگر همکاری کنند.به همین دلیل ضرورت دارد که فعالیتهای لازم را با یکدیگر هماهنگ کنند.امکان دارد یکی به عنوان رهبر گروه را سازماندهی کند.کار هر یک از اعضا بر نتیجه ی گروهی اثر خواهد گذاشت اما تا زمانی که بصورت بخشی از نتیجه در نیامده،ارزشی نخواهد داشت.

فعالیتهایی چون:حل مساله-تحقیق مفاهیم شعری-ساخت وسایل ساده یا فعالیتهای مباحثه ای

هر گاه تمامی کودکان به انجام تکالیف واحدمشغول شوند تبادل نظر و گفت و گو و خلاقیت در داخل گروه می تواند اهمیت پیدا کند.

طراحی تکلیف خلاقانه بر اساس انواع هوش دانش آموزان 

در این طرح ارائه تکلیف بر اساس نظام هوش چند گانه تغییر می کند و بدین شرح است: 

1-هوش زبانی کلامی

در این نوع تکلیف، شاگردانی که در این نوع هوش از امتیاز ویژه ای برخوردار هستند تکالیفی از قبیل بیان خاطرات-خلاصه نویسی داستان یا درس-شرح آزمایش و...بر اساس هوش آن ها داده می شود.

2- هوش موسیقیایی 

این نوع هوش بر می گردد به قابلیت هایی مثل در ک موسیقی-ملودی ضرب آهنگ-آواز خواندن-شناخت صداها

بهترین استفاده ای که از این نوع می توان کرد تجربه حفظ دول ضرب به آهنگ- یا د گیری مساحت ها به دصورت موزون و...

3- هوش ریاضی منطقی 

دانش اموزانی که در استدلال –قیاس-دسته بندی-سازماندهی –تجزیه و تحلیل سر آمدتر هستند دارای این نوع هوش می باشند.

بهترین استفاده ای که از این نوع تکلیف می شود انجام  داد  و دانش آموزان از آن استفاده می کنند بازی خودم را جای عدد می گذارم و با آن جمع و تفریق می شوم تا مساله را حل کنم.

4- هوش بصری فضایی 

دانش آموزانی که در درک فضایی-رسم نقشه و نمودار-کار تصویری گرافیک-خیال پردازی-کاربوس-بازی شطرنج و...قوی تر هستند در این نوع هوش قرار می گیرند.

فعالیتهایی از قبیلساخت پوستر-کشیدن نمودار-عکاسی ساخت مدل و...یادگیری ماند گاری را در این نوع از شاگردان ما ایجاد می کند.

5-هوش بدنی –جنبشی 

این نوع هوش شامل بیشتر فعالیتها از قبیل تایپ-کارگری-کشاورزی-آشپزی و هر فعالیتی که نیاز به بکار گیری انگشتان و اعضای بدن را دارد شامل می شود.

نمایش جهت های جغرافیایی-پانتو میم-مصاحبه و اجرا-به عهده گرفتن نقش مهر ه ها در جمع و تفریق ریاضی و... بهترین نوع تکالیفی است که به این نوع دانش آموزان داده می شود.

6- هوش درون فردی 

دانش آموزانی که به کارهای فردیو سکوت علاقه دارند در این گروه قرار می گیرند.این افراد توانایی خود ارزیابی دارند.

معلم می تواند به این شاگردان تکالیفی بدهد که بیشتر حالت انفرادی داردو هم می تواند میان موضوع درسی و فرد ارتباط برقرار کند .خود این کار باعث لذت دانش آموز می شود و روحیه ی خلاقیت را در آن ها افزایش می دهد.

7-هوش میان فردی 

ارتباط و تعامل با دیگران و برقراری روابط خوب با دوستان از مهمترین مشخصه های این دانش آموزان می باشد.

تکالیف متناسب با هوش این شاگردان :کار گروهی برای این افراد بسیار مناسب است-انجام مصاحبه و ارائه کنفرانس در کلاس و همچنین اجرای برنامه های مشترک با سایر دانش آموزان از مهمترین تکالیفی است که می تواند خلاقیت را در این شاگردان توسعه دهد.

8-هوش طبیعت گرای 

بیشتر دانش آموزان می توانند در این گروه قرار گیرند.علاقه به شناخت طبیعت و طبقه بندی گونه های جانوری و گیاهی از مهمترین مشخصه های این افراد است.

تکلیف مناسب گردش علمی است که می تواند دانش آموز را با طبیعت بیشتر آشنا کند و قوه خلاقیت را افزایش دهد . از این طریق دانش آموزان آموخته های بیشتری را فرا می گیرند. از موارد دیگر تکلیف برای افزایش رشد خلاقیت در این شاگردان نام بردن دریاچه ها و رودخانه هایی است که در کتابهای خود خوانده اند و این اسامی را را توجه به موقعیت های مناسب در صورت مسائل ریاضی خود به کار ببرد. 

در پایان انتخاب و ارائه مناسب تکلیف خلاق برای هر دانش آموز یکی از مهم ترین نکات مربوط به تکلیف است.

تکلیف حلقه ای از زنجیره  ی جدایی ناپذیر فرایند یاددهی-یادگیری است و وقتی اثر گذار خواهد بود که با سایر حلقه های این فرایند هماهنگ و مناسب باشد.